το "Πήλιο του Ξηρομέρου".
Μέσα στην καρδιά του βελανιδοδάσους του Ξηρομέρου σε υψόμετρο 220 μέτρα χτίστηκε αμφιθεατρικά το μικρότερο και από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά του Δήμου Ξηρομέρου ,Το Αγράμπελο ,ένα από τα 6 βλαχοχώρια του νομού μας. Στέκει ψηλά και αγναντεύει περήφανα τον κάμπο του Αγραμπέλου-χρυσοβίτσας και τα περίφημα ακαρνανικά όρη.
Στο πάνω μέρος του χωριού δεσπόζει το πευκόφυτο δασύλλιο που τις νύχτες του χειμώνα το θρόισμα του σου χαρίζει μια μελωδία ήχων που τις ακούς μόνο στις συμφωνίες του Μότσαρτ .
Στην πίσω πλευρά του λόφου, ανατολικά, βρίσκεται ο κάμπος της Μάνινας και στο βάθος το Αγρίνιο με τις λίμνες, τα χωριά και τον κάμπο του. Το χωριό έχει υπέροχη θέα και ενδείκνυται για περιπάτους και εξορμήσεις στη φύση.
Ονομασία:
Την ονομασία του την πήρε από από το πανέμορφο λουλούδι Αγράμπελη που υπάρχει στην περιοχή και ευωδιάζει τους χειμερινούς μήνες όλο το χωριό.
Ιστορία :
Η πρώτη αναφορά γίνεται στους πρώτους χρόνους της τουρκοκρατίας περίπου το 1521 μέχρι το 1684 σαν οικισμός με πολύ λίγες οικογένειες ( περίπου 10). Στα τέλη του 17ου αιώνα αρχές 18ου για άγνωστους λόγους το χωριό
εγκαταλείφθηκε.
Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε περίπου το 1860 από νομάδες κτηνοτρόφους βλάχους που εγκαταστάθηκαν εκεί μόνιμα με επικεφαλής τον Αρχιτσέλιγκα Νταγιάντα, το όνομα του οποίου φέρει το χωριό στην βλάχικη γλώσσα.
(La Ntaiante)
Το χωριό κάηκε από τους Γερμανούς το 1945 . Παλαιότερα, πριν η μετανάστευση προς το εξωτερικό και η Αθήνα αποδεκατίσει την ελληνική επαρχία, είχε πάνω από 500 κατοίκους. Μέχρι το 1978 το δημοτικό σχολείο του χωριού ήταν διθέσιο και αριθμούσε περίπου 50 μαθητές. Το 1980 έγινε μονοθέσιο και το 1989 έκλεισε οριστικά.
Στην τελευταία απογραφή του 2011 είχε 76 μόνιμους κατοίκους.
Ένας περίπατος στα στενά του χωριού δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση ότι έχει σταματήσει προ πολλού ο χρόνος να κυλά , σε μεταφέρει σε παλαιότερες εποχές με τα ωραία πετρόχτιστα σπίτια με τις ασπρισμένες αυλές ,την όμορφη και ταπεινή εκκλησία που χτίστηκε το 1898 και γιορτάζεται στις 8 Νοεμβρίου των παμμέγιστων ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ ,δίπλα βρίσκεται το επιβλητικό πετρόχτιστο δημοτικό σχολείο του χωριού, και τους υπέροχους καλοσυνάτους , γελαστούς και φιλόξενους κατοίκους του.
Οι ρίζες του χωριού είναι βλάχικες. Τα ήθη και τα έθιμα του χωριού είναι κοινά με των υπόλοιπων βλαχόφωνων χωριών και κάποια διατηρούνται μέχρι σήμερα όπως τα έθιμα του γάμου.
Οι κάτοικοι του χωριού ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Η εργατικότητά τους και η ομαδικότητα τους ήταν χαρακτηριστική. Αν και το χωριό ήταν σχετικά απομονωμένο και λόγω της βλάχικης γλώσσας και λόγω της γεωγραφικής του θέσης (βρίσκεται στο τέρμα του κεντρικού οδικού άξονα που συνδέει τον Αστακό με τα χωριά του Δήμου), κατάφερε να αναπτυχθεί οικονομικά και να προκόψει. Βέβαια οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες γι’ αυτό και πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό, αναζητώντας κάτι καλύτερο.
Η σχέση των κατοίκων του χωριού με το βελανιδοδάσος είναι ιδιαίτερη.
Είναι το στολίδι του χωριού μας. Τα παλιά δύσκολα χρόνια οι κάτοικοι ζούσαν πουλώντας τον καρπό της βελανιδιάς. Σήμερα, λόγω περιορισμένης κτηνοτροφίας το δάσος είναι γεμάτο με νέα μικρά δέντρα και έντονη πανίδα,και προστατεύεται απ’ όλους του κατοίκου.
Το 1983 δημιουργήθηκε ο Πολιτιστικός Σύλλογος , «Η Αγράμπελη».Είναι ένας ιδιαίτερα δραστήριος Σύλλογος που κατάφερε με πολλές εκδηλώσεις και δραστηριότητες να ενώσει όλους τους Απανταχού Αγραμπελιώτες και να διαφυλάξει την πολιτιστική ταυτότητα του χωριού.
Το 2007 ο Πολιτιστικός Σύλλογος κατάφερε να δημιουργήσει στο χωριό Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο δημοτικό σχολείο. Το Μουσείο περιέχει αμέτρητα εκθέματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, φωτογραφίες, , υφαντά στολές κ.α. Όλα τοποθετημένα με τάξη και σειρά. Σαν μία αναπαράσταση της καθημερινότητας των κατοίκων του χωριού σε μία παλιότερη εποχή.
Το 2013 εκδόθηκε από την Ξηρομερίτικη Εταιρεία λόγου και Τέχνης το βιβλίο με τίτλο Στον ίσκιο της βελανιδιάς της Αγραμπελιώτισας Μαρίας Μπαμπάνη που περιέχει ιστορίες συνυφασμένες με τη βελανιδιά.
Σήμερα το χωριό δείχνει να ξεκουράζεται και να αναπολεί νοσταλγικά τα παλιά χρόνια. Ήρεμοι οι ελάχιστοι κάτοικοί του (73), ζουν μια καθημερινότητα που δεν θυμίζει σε τίποτα τις παλιές δύσκολες εποχές. Όταν όλοι οι κάτοικοι , μικροί μεγάλοι δούλευαν νύχτα μέρα στα καπνά και στα χωράφια για να ζήσουν, όταν δεν υπήρχαν οι αυτονόητες για σήμερα ανέσεις( νερό,δρόμοι,γεωργικά μηχανήματα… ) κ.τ.λ.!! Σήμερα αγναντεύουν τον πανέμορφο κάμπο του χωριού και χαμογελούν με περηφάνια και ικανοποίηση για όσα κατάφεραν. Απολαμβάνουν την αγάπη και το ενδιαφέρον όλων μας για το χωριό, και ειδικά των νέων που κόντρα στο ρεύμα δείχνουν έμπρακτα την αγάπη τους για το χωριό.
Φωτό : Τάγκας Δημήτριος , Γιώργος Τσέλιος
